سوغات اردبیل چیست؟
سوغاتی‌ها
عسل سبلان
استان اردبیل و منطقه سبلان بدون شک یکی از مهم‌ترین مناطق در تولید و توزیع عسل در سراسر کشور است. عسل اردبیل به‌دلیل وجود دشت‌های پونه، گشنیز، گون، آویشن و اقاقیا بسیار خوش‌طعم و باکیفیت است. عسل اردبیل با طعم‌های مختلفی در دسترس است؛ از جمله آن‌ها می‌توانیم به عسل گون و آویشن، عسل چهل گیاه، عسل گشنیز اشاره کنیم.
هر یک از این عسل‌ها خاصیت دارویی خاصی دارند، به‌عنوان مثال عسل گشنیز اشتهاآور، مقوی و مفید برای بیماری‌های عفونی است.
سرشیر و کره
سرشیر و کره یکی از مشتقات لبنی است که با حدود ۶۰ درصد چربی تهیه می‌شود. این ماده غذایی بسیار مفید و لذیذ است و بسیاری از محلی‌ها این ماده غذایی را در کنار عسل در وعده صبحانه میل می‌کنند.
تخمه آفتابگردان
یکی از سوغاتی‌های خوشمزه اردبیل تخمه آفتابگردان است. آفتابگردان در بسیاری از مناطق اردبیل، آذربایجان غربی و کرمانشاه رشد می‌کند. این ماده‌ی خوراکی سرشار از ویتامین‌ها و املاح ضروری برای بدن، از جمله ویتامین E و B، آهن، پتاسیم و منیزیم بوده و می‌توانند سبب رفع گرفتگی عضلات و ورم مفاصل شود.
حلوا
بیشتر شهرهای ایران حلوای سنتی مخصوص به خود را دارند و اردبیل هم از این قاعده مستثنا نیست. اردبیل حلواهای محلی متنوعی دارد که از جمله آن‌ها می‌توانیم به قره حلوا، حلوای سفید، حلوای زنجبیل اشاره کنیم.
حلوای سیاه یا قره حلوا یکی از خوراکی‌های قدیم اردبیل است و بیش از یک قرن است که پخت آن رایج است. برای طبخ این حلوا از جوانه گندم استفاده می‌کنند و در زمان پخت کره، گردو و کنجد هم به آن اضافه می‌کنند. علت رنگ تیره این حلوا، شیره انگوری است که در آن استفاده می‌شود.
حلوای سفید یا آغ حلوا یکی دیگر از حلواهای محلی قدیمی است که بیشتر در بخش خلخال طرفدار دارد. این حلوا در بیشتر مناسبت‌های مذهبی از جمله عید فطر و اعیاد مذهبی پخته می‌شود و حتی در مراسم عروسی از طرف خانواده داماد به عروس هدیه داده می‌شود. آرد برنج ماده اصلی تشکیل‌دهنده حلوای سفید است.
باقلوا
یکی از شیرینی‌های خوشمزه ایرانی باقلوا است که در هر شهر بر اساس ذائقه مردم آن شهر تهیه می‌شود. باقلوای اردبیل روش تهیه خاص خود را دارد و در تهیه آن از شیر، تخم‌مرغ، گردو و پودر پسته استفاده می‌شود. برای تهیه باقلوای خوشمزه کافی است که به شیرینی فروشی‌های اردبیل سر بزنید.
شکلات رسته
شکلات رسته یکی از خوشمزه‌ترین شکلات‌های محلی اردبیل است که از کاکائو در تهیه آن استفاده می‌شود. از مواد اولیه این شکلات می‌توانیم به شیر، شکر، کره، خامه، سرشیر و مغز گردو اشاره کنیم.
شیرینی قرابیه
قرابیه یکی دیگر از شیرینی‌های خوشمزه اردبیل است که در تهیه آن از بادام، شکر و سفیده تخم‌مرغ استفاده می‌شود. در تزئین این شیرینی خوشمزه از خلال پسته و بادام استفاده می‌شود. قرابیه به‌دلیل بافت ترد و خوشمزه‌اش طرفداران زیادی دارد و این شیرینی یکی از شیرینی‌های محبوب مردم ترکیه هم است.
فطیر
فطیر یکی دیگر از نان‌های سنتی اردبیل است که در تهیه آن از پودر خمیرترش، آب و شکر استفاده می‌شود. داخل این نان هم از گردو، دارچین و شکر استفاده می‌شود.
قند چوریی
قند چوریی یا نان برنجی خلخال یکی از خوشمزه‌ترین و مشهورترین سوغاتی‌های استان اردبیل است. به‌دلیل وجود پودر قند در دستور تهیه این شیرینی محلی به آن قند چوریی هم می‌گویند. بسیاری از خلخالی‌ها از این شیرینی در عید نوروز برای پذیرایی از میهمانان استفاده می‌کنند.
بالاتماز (قطاب خلخال)
قطاب یکی از سوغاتی‌های محبوب یزد است و بسیاری از ما قطاب را با نام یزد به خاطر می‌آوریم. قطاب عسلی یا بالاباتماز قطاب مخصوص اردبیل، در منطقه خلخال است که با عسل پخته می‌شود. در تهیه این شیرینی از عسل، مغز گردو، پودر دارچین و میخک استفاده می‌شود.
صنایع‌دستی
بیشتر صنایع‌دستی اردبیل با دستان هنرمند عشایر و ساکنین روستاها تهیه می‌شود. در روستاهای این شهر صنایع زیادی از جمله قالی‌بافی، گلیم‌بافی و جاجیم‌بافی رونق دارد. گلیم‌بافی یکی از صنایع‌دستی مهم و پررونق اردبیل است و گلیم‌های اردبیلی در دسته صنایع‌دستی گران‌قیمت است.
فرش‌های اردبیل و آذربایجان شهرتی جهانی دارند و از جمله مهم‌ترین نقوش استفاده‌شده در این فرش‌ها می‌توانیم به نقشه شکسته و اسلیمی، زیرخاکی، کله قوچی و زرین قلم و لچک و ترنج اشاره‌کنیم.
گلیم‌بافی دورو
یکی از صنایع‌دستی استان اردبیل گلیم‌بافی است. قدیمی‌ترین نمونه گلیم به‌دست‌آمده ایرانی گلیمی است که از عصر اشکانیان برجای‌مانده است. بافت گلیم در هر نقطه‌ای از ایران تحت تأثیر فرهنگ آن منطقه قرار دارد و در رنگ‌آمیزی گلیم‌ها به‌وضوح تأثیر عوامل محیطی و فرهنگی را مشاهده می‌کنیم. عشایر اردبیل از گلیم‌ها به‌عنوان کیسه، خورجین، رختخواب‌پیچ، جل اسب و مصارف تزئینی استفاده می‌کنند.
جاجیم‌بافی
عکس: سید سجاد یعقوبی
جاجیم‌بافی از دیگر صنعت‌های دستی اردبیل است که به دست عشایر این استان بافته می‌شود. معمولاً از طرح‌های لوزی و رنگ‌های زیادی در تهیه جاجیم استفاده می‌شود. در گذشته برای پیچیدن رختخواب و به‌اصطلاح «جا» از این دستبافته استفاده می‌کردند، به آن «جای جمع» می‌گفته‌اند که به‌مرور زمان و برای راحتی تلفظ به آن جاجیم گفته‌اند.
تراش شیشه
تراش شیشه هنر سنتی است که در اردبیل رواج دارد، متخصصان این هنر از نقوش سنتی در تراشیدن شیشه‌ها استفاده می‌کنند.
بافته‌های سنتی
یکی از صنایع‌دستی استان اردبیل بافته‌های سنتی است که به‌طور عمده توسط بانوان انجام می‌گیرد. این هنر به‌وسیله میل بافتنی انجام می‌شود. فرآورده‌هایی از قبیل جوراب، شال‌گردن، بلوز، کلاه و… را شامل می‌شود.
پلاس بافی
پلاس نوعی بافته شبیه به گلیم است که از آن به‌عنوان زیرانداز، سجاده و خورجین استفاده می‌شود. بافت پلاس در بسیاری از روستاهای ایران رواج دارد و زنان عشایر اردبیل هم از این روانداز استفاده‌های زیادی می‌کنند.
اجاق قراقی
اجاق قراقی یکی از صنایع‌دستی عشایر دشت مغان است که در تهیه آن از پشم استفاده می‌شود. از این بافته در جلوی اجاق و زیر منتقل استفاده می‌شود و دلیل نام‌گذاری آن‌هم مورد استفاده‌اش است. نقوش اجاق قراقی هندسی و ذهنی بوده و از لحاظ شیوه بافت و شکل ظاهری کاملا شبیه به جاجیم است و مصرف محلی دارد. اجاق قراری‌های قدیمی نعلی شکل بوده، ولی امروزه برای راحتی آن را مستطیل شکل می‌بافند.
نمکدان بافی
نمکدان بافته‌ای است که عشایر و ایلات برای نگهداری و حمل نمک از آن استفاده می‌کنند. نمکدان در هر بخشی از ایران به نحوه‌ای خاص تهیه می‌شود. از پارچه متقالی به‌عنوان آستر نمکدان استفاده می‌کنند و از جاجیم هم به‌عنوان پوشش رویی آن.
نقاشی روی چرم
یکی از صنایع‌دستی سنتی و زیبای استان اردبیل نقاشی روی چرم است که موارد مصرف فراوانی دارد و زیبایی خاصی دارد. برای نقاشی روی چرم معمولا از چرم گوسفندی دباغی‌شده به رنگ کرم استفاده می‌کنند.
مسگری
یکی از صنایع‌دستی پررونق اردبیل که شغل بسیاری از اردبیلی‌ها است، مسگری است. مسگری از دسته هنرهای صناعی است.
ساخت ساز
یکی از رشته‌های پرطرفدار صنایع‌دستی اردبیل، ساخت سازهای سنتی است. هنرمندان آذری و اردبیلی سازهای زیادی از جمله سه‌تار، کمانچه، تنبک و سنتور را می‌سازند و در تهیه آن‌ها از چوب‌های گردو، فوفل، توت و شمشاد استفاده می‌شود. شهرستان‌های مشکین‌شهر و خلخال در تهیه ساز پیشینه‌ای تاریخی دارند.
