همه چیز درباره رفلکس نوزادی؛ چنگ زدن یا گرفتن (Grasping reflex)
رفلکس گرفتن در نوزادان دو نوع کف دست یا کف پا است که می تواند به شکل فشار ملایم تحریک شود. در این صورت نوزاد تمایل دارد دست خود را ببندد یا پای خود را قوس دهد، در هر دو مورد، رفلکس چنگ زدن، پاسخ حرکتی اندام فوقانی و تحتانی را ارزیابی می کند. توجه به این نکته مهم است که اگر زمانی رفلکس رخ ندهد، ممکن است نشانه ای از یک مشکل عصبی احتمالی باشد زیرا هر دو رفلکس توسط نخاع تنظیم می شوند. با ما در این بخش از بی بی خانوم همراه باشید تا درباره جزئیات این مشکل، بیشتر بدانید.
رفلکس های اولیه
برخی از پاسخ های حرکتی غیرارادی در نوزادان وجود دارد که قبل از تولد شروع و با رشد کودک تکامل می یابند و تا زمانی که به طور طبیعی ناپدید شوند ادامه دارند. این حرکات که رفلکس های اولیه نامیده می شوند، توسط ساختارهای مختلف سیستم عصبی در بخش های زیر تعدیل می شوند:
- نخاع
- مغز میانی
- ساقه مغز
- غشاء مغزی
انواع رفلکس در نوزاد
این نوع حرکات نوزادان انواعی دارد که شامل:
رفلکس مکیدن
این رفلکس مربوط به تغذیه است و خود را در حرکت مکیدن و یا لمس و برخورد دهان کودک با چیزی نشان می‌دهد.
رفلکس جستجو
در پاسخ به یک محرک مشخص رخ می دهد. نوزاد سر خود را از یک طرف به طرف دیگر می چرخاند. این پاسخ در 4 ماهگی ناپدید می شود.
رفلکس مورو
اگر سر نوزاد به عقب برود، دست ها و پاهایش را دراز می کند و سپس آنها را به هم نزدیک می کند. این رفلکس بعد از 2 ماه شروع به ناپدید شدن می کند.
تونیک گردن
وقتی نوزاد سرش را می‌چرخاند، دستش را هم از آن طرف دراز می‌کند و دست دیگر را خم می‌کند. این یک حرکت دفاع مانند است شبیه آنچه بوکسورها انجام می دهند.
راه رفتن خودکار
اگر کودک را روی بازوهایش نگه دارید و به او اجازه دهید کف پاهایش را روی سطحی نگه دارد یا لمس کند، سعی می کند با قرار دادن یک پا در مقابل پای دیگر راه برود.
تونیک لابیرنت
از زمان تولد تا 2 ماهگی ظاهر و در 4 یا 6 ماهگی ناپدید می شود، این واکنش با چرخش سر همراه است و باعث می شود کودک دست ها و پاهای خود را به همان سمت دراز کند.
علاوه بر موارد ذکر شده، موارد دیگری مانند ردیابی بصری، جهت گیری شنوایی و رفلکس درک وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
رفلکس گرفتن چیست؟
رفلکس گرفتن به حرکت یا واکنش حرکتی(کف دست یا پا) برای برقراری تماس با یک جسم اشاره دارد.
برای ایجاد این رفلکس، نوزاد تازه متولد شده می تواند با اعمال فشار ملایم تحریک شود. در هر دو مورد، پاسخ مشابه است و کودک یک حرکت بسته را انجام می دهد، گویی می خواهد شی را بگیرد. برای ایجاد این رفلکس، نوزاد تازه متولد شده حتی می تواند با اعمال فشار ملایم تحریک شود. در هر دو مورد، پاسخ مشابه است و کودک حرکتی را انجام می دهد که گویی می خواهد شی را بگیرد.
رفلکس گرفتن کف دست
اکثر ما این واکنش نوزادان را تجربه کرده ایم. وقتی انگشتی را به نوزاد تازه متولد شده نزدیک می کنیم یا دستان کوچک او را لمس می کنیم، آنها انگشت ما را محکم گرفته و رها نمی کنند که به دلیل رفلکس گرفتن کف دست آنها است.
این پاسخ، حرکتی غیرارادی است که از بدو تولد تا رشد عصب به صورت طبیعی رخ می دهد. رفلکس گرفتن کف دست در 2 ماه اول وجود دارد، پس از آن کاهش یافته و معمولاً پس از 5 ماهگی به طور کامل ناپدید می شود.
رفلکس پلانتار فلکشن
در رفلکس پلانتار فلکشن، حرکت به صورت قوس شدن انگشتان پا به سمت داخل است، گویی سعی در بستن اندام دارد. در برخی موارد هنگام تحریک یا لمس یک شیء، انگشتان به گونه ای خم می شوند که حتی جسم را نیز می گیرند. با وجود این رفلکس، گاهی اوقات پوشاندن جوراب یا کفش برای نوزاد دشوار است.
مانند نکته قبل، رفلکس گرفتن کف پا از بدو تولد وجود دارد. با این حال، برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند و تقریباً در 9 یا 10 ماهگی همزمان با اولین ایستادن کودک یا برداشتن اولین قدم‌هایش ناپدید می شود.
در حال حاضر با وجود علائم دیگر، رفلکس های چنگ کف دست و کف پا شاخص های مهمی برای پزشک در هنگام ارزیابی و تشخیص بیماری نوزادان و کودکان هستند.
حضور آنها همچنین به تأیید این موضوع کمک می کند که توسعه سیستم عصبی مرکزی به درستی در حال انجام است. اگر این عمل در سن مناسب ظاهر نشود، ممکن است نشانه ای از اختلال باشد.
رفلکس می تواند بر رشد یا کسب برخی از مهارت های بعدی تأثیر بگذارد، به طور مثال اگر رفلکس چنگ زدن کف پا ادامه یابد، شروع به راه رفتن عادی برای نوزاد دشوار خواهد شد، زیرا او نمی تواند پاهای خود را به درستی روی زمین قرار دهد.
از سوی دیگر، رفلکس چنگ زدن کف دست برای برخی از مهارت‌های حرکتی ظریف یا حتی بزرگ مهم است. به عنوان مثال، هنگام گرفتن یک مداد یا یک کارد و چنگال با انگشتان دست به این مهارت نیاز است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بدو تولد آزمایش‌های مختلفی روی نوزادان انجام می شود تا وجود بیماری های خاص، رد یا تشخیص داده شود. رفلکس های چنگ کف دست و کف پا در این مرحله مشاهده می شوند. این موارد نشان دهنده یک تکامل عصبی صحیح هستند و اگر همه چیز خوب باشد جای نگرانی وجود ندارد اما، اگر با گذشت زمان وضعیت نامنظمی در رابطه با این رفلکس‌های اولیه مشاهده شد (مثلاً در زمان مقرر ناپدید نشدند)، باید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است پزشک انجام آزمایش های خاصی را برای تعیین علت این علائم توصیه کند.